كارثة الجوع في الصومال : هل هي جفاف سياسي ام كارثة من كوارث الطبيعة

Transkript

1 Rapor No: 84 SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011 SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? SOMALIA S CATASTROPHIC FAMINE: POLITICAL DROUGHT OR NATURAL ONE? كارثة الجوع في الصومال : هل هي جفاف سياسي ام كارثة من كوارث الطبيعة ORTADOĞU Ortadoğu STRATEJİK Stratejik ARAŞTIRMALAR Araştırmalar MERKEZİ Merkezi CENTER Center FOR MIDDLE for Mıddle EASTERN Eastern STRATEGIC Strategıc STUDIES Studıes مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

2 SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? SOMALIA S CATASTROPHIC FAMINE: POLITICAL DROUGHT OR NATURAL ONE? كارثة الجوع في الصومال : هل هي جفاف سياسي ام كارثة من كوارث الطبيعة Rapor No: 84 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 9 Kasım 2011 Ankara - TÜRKİYE 2011 Bu raporun içeriğinin telif hakları a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.

3 ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Tarihçe Türkiye de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi () kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır. Ortadoğu ya Bakış Ortadoğu nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir. Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ın Çalışmaları, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir., web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır.

4 Su Araştırmaları Programı ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Program Hakkında Su, sadece insanlar için değil ekosistemi oluşturan tüm bitki ve hayvanlar için yeri doldurulamaz, değerli, yaşamın devamlılığını sağlayan en önemli elementlerden biridir. Yeraltı ve yüzey sularından; tarım, taşıma, madencilik, endüstriden içme suyuna kadar, ekonomik amaçlar da dâhil olmak üzere pek çok alanda istifade edilmektedir. Ancak su kaynakları üzerinde, gerek insan faaliyetleri gerek doğanın yarattığı değişimler nedeniyle çift yönlü bir baskı vardır. Özellikle su sıkıntısı olan bölgelerde aşırı nüfus artışı, kırsal kesimden şehirlere doğru artan göç ve bunun sonucunda oluşan nüfus değişimleri, gıda güvenliği, sosyo-ekonomik refahın artması, tarımsal, evsel ve sanayi kaynaklı kirlilik, küresel iklim değişikliği sonucu yağış rejimlerinin değişmesi, hidrolojik döngünün tüm elemanlarını etkilemektedir. Bunun sonucunda su kaynakları gün geçtikçe hem miktar hem de kalite açışından değişime uğramaktadır. Suyun arzı ile tüketim talebi arasındaki uçurum her geçen gün büyümektedir. Su kaynaklarının yönetimine ilişkin sorunlar yaşanırken, çevre sorunlarının da su kaynakları üzerindeki etkisi her geçen gün artmaktadır. Türkiye ve yakın çevresi, ama bilhassa Ortadoğu, söz konusu sorunların en fazla hissedildiği bölgelerdendir. Diğer taraftan, su kaynağı potansiyelinin yüzde 40 tan fazlası sınıraşan su havzalarında yer alan Türkiye nin, özellikle Fırat-Dicle Havzaları kıyıdaşı olan komşularıyla ilişkileri büyük önem arz etmektedir. Gerek Türkiye nin gerek bölge ülkelerinin, bölgesel istikrar ve refahın artışı ile komşuluk ilişkilerinin derinleştirilmesi yönünde harcadığı çabaların hedefine ulaşmasında, su kaynaklarının kullanımı konusunda bilgiye dayalı, iyi niyetli ve aktif bir işbirliği içinde olunması tüm taraflar için elzemdir. Ek olarak, Türkiye nin, Avrupa Birliği adaylığı sürecinde AB Su Çerçeve Direktifi ni kendi ulusal mevzuatı ile uyumlaştırma gündemi, önümüzdeki dönemde su politikalarının yeni bir içerik kazanmasını beraberinde getirecektir. Bu etkenler doğrultusunda, dünyadaki ve Türkiye nin yakın çevresindeki su gündemine ilişkin güncel gelişmelerin ve su politikalarıyla ilgili trendlerin izlenmesi, elde edilen verilerin analiz edilmesiyle ortaya çıkan aydınlatıcı bulguların kamuoyuna ve karar alıcılara sunulması amacıyla bünyesinde 1 Ocak 2011 de Su Araştırmaları Programı kurulmuştur. Ortadoğu da, gerek iklimsel şartlar gerek kaynakların verimsiz kullanımı nedeniyle hidrolojik su bütçesindeki sıkıntıların ve buna bağlı olarak da politik, ekonomik ve toplumsal sorunların büyük artış göstermesi nedeniyle, Su Araştırmaları Programı çalışmalarında Ortadoğu bağlantılı konulara öncelik verilmiştir. Su Araştırmaları Programı, su politikaları konusunda farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretmeyi, etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik edip çeşitlendirmeyi, Türkiye deki su çalışmaları literatürünün gelişiminin desteklenmesini amaç edinmiştir. Su Araştırmaları Programı bu kapsamda, bölge ülkelerinde su çalışmalarıyla ilgili olan akademisyenler, sivil toplum örgütü temsilcileri, bürokratlar, devlet adamları, stratejistler, gazeteciler ve işadamlarının Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak, bilgi ve düşüncelerinin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamayı da hedeflemektedir.

5 TAKDİM Kuraklık, açlık ve iç çatışmalar Doğu Afrika yı 2011 yılında ciddi biçimde sarsmıştır. Bölgede yaklaşık 12 milyon insan zor koşullar altında yaşamaya çabalamaktadır. Geçtiğimiz Ramazan ayıyla birlikte, Afrika Boynuzu nda, özellikle de Somali de yaşanmakta olan büyük kıtlık Türkiye gündeminde önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Türkiye den bu ülkeye önemli miktarda yardım gönderilmiş (500 milyon TL nin üzerinde) ve gönderilmeye devam edilmektedir. Bu çalışmada Somalili bir yazar olan Omar Salad, Somali nin içinde bulunduğu siyasi çıkmazı anlatmaktadır. Yazar Somali deki açlık sorununun ortaya çıkışı ve daha sonra bu soruna uluslararası toplumun verdi tepkiyi anlatmakta ve bir yandan da Somali nin içinde bulunduğu karışıklık ortamına değinmektedir. Somali nin karşı karşıya kaldığı açlık sorunu uluslararası yardımın yetersiz ve geç ulaşması ve El-Şabab örgütünün az olan bu yardımları engellemesinin de yıkıcı sorunlara yol açtığını ifade etmektedir. Kuraklık ve siyasi çıkmaz dolayısıyla artan gıda fiyatlarına da değinen yazar, ülkenin içinde bulunduğu durumdan çıkmasını sağlayacak olan çalışmaların yapılmasının da önündeki engellerden biri olarak veri yetersizliğini görmektedir. Yazar ülkenin içine düştüğü bu durumu ağırlaştıran bir diğer nokta olarak da Birlemiş Milletler ve uluslararası toplum tarafından Somali de oluşturulmuş bulunan sistemi görmektedir. Merkezi hükümetin etkinliğini sıfır noktasına indiren ve ülkenin diğer kısımları ile doğrudan ilişki kuran batılı ülkelerin Somali nin yok olmasına neden olduğunu ifade etmektedir. Bu çıkmazı ortadan kaldıran tek ülkenin ise Türkiye ve Erdoğan Hükümeti olduğunu belirten yazar, bu konudaki çalışmalarından dolayı Türkiye ye şükranlarını iletmektedir. Hasan Kanbolat Başkanı

6 İçindekiler Takdim... 4 Özet... 7 Kıtlığa Hazırlıksız Yakalanma... Çatışma ve Kuraklık; Engellenen ve Azalan Yardımlar... Gıda ve Fiyat Hiperenflasyonu, Azalan Para Transferi... Geciken Cömertlik ve Yetersiz Küresel Sorumluluk... Farklı ve Yanlış Nüfus Verisi Problemi... Doğu Afrika Kapsamında Somali Kıtlığının Boyutunun Gizlenmesi... Siyasi Kuraklığın İçeriği... Birleşmiş Milletlerin Ölümcül Somali yi Çevreleme Politikası... Türkiye Ölümcül Çevreleme Politikasında Bir Gedik Açmıştır... Somali deki Ölü Sayısının Bilinmemesi ve Umursamazlık... Kim Suçlanmalı?... İnce Siyasi Bulutları Cesaretlendirmek... Somali Geçici Federal Hükümeti ne Öneriler... BM ye ve Uluslararası Topluma Öneriler...

7 6 SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011

8 Rapor No: 84 Su Araştırmaları Programı, Rapor No: 9, Kasım 2011 ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Hazırlayan: Dr. Omar SALAD BSC (Hons.), DIPSOCPOL, DIPPOLGOV SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? Özet Öncelikle, bu çalışmamda El-Şabab ın argümanı olan siyasi kuraklık terimi ile ne ifade edilmek istendiğini anlatmaya çalışmak istiyorum. Siyasi kuraklık ile süregelen politik kısırlığı/ verimsizliği kastetmekteyim. 20 yıldır bitmeyen çatışma, kargaşa, sefalet, sosyal parçalanma ve başarısız ülkenin tekrar inşasının sağlanamaması, Somali halkının mevcut ve potansiyel insani ve maddi refah yeterliliğin yok olması, ülke genelinde yayılan fakirlik ve beklenmeyen kuraklık durumu insanlarımızı kırıp geçirmektedir. Bu eserde, uzun zamandır ülkemi sarsan yayılmış fakirliği ve açlık felaketine sebep olan siyasi kuraklığı incelemek, yorumlamak amacındayım ve buna ilişkin tavsiyelerde bulunacağım. Kıtlığa Hazırlıksız Yakalanma Geçici Federal Hükümet, Birleşmiş Milletler (BM), hükümet dışı örgütler ve hükümetler, Somali de, Kenya da ve Etiyopya da bulunan Dadaab ve Dolow Addo kamplarına kadar, kıtlıktan muzdarip yüz binlerce çocuk, kadın ve yaşlı insanın üzücü ölümlerine ve yürek parçalayıcısı sahnelerine, bu olaylara gafil avlanmıştır. Aile üyeleri, akrabaların çoğu Somali içerisinde uzun yolculuk yapamamış veya yolda can vermiştir veya benzer bir şekilde yüzbinler, Mogadişu ve yakınlarına toplu halde hareket ederken açlıktan ölmüşlerdir. BM, durum bugünlere gelmeden önce tahmin etmeli ve müdahale etmeliydi. Açlık felaketi ve zamanında harekete ek olarak, Somali de halen 2,65 milyon insan, vahim durumdadır, Somali ye ilginin azalması ile fonların yokluğu ya da donörlerin yardım edemez hale gelişi ile 2011 yılında 2 milyon insan yardım alamamıştır 1. Birçok Somalili ve BM ler de dahil 20 yılık Somali trajedisini yakından izleyen herkes için kontrolden çıkmış kıtlık sürpriz olmamıştır. Genel olarak söz konusu yıllar içinde istikrar düzeltici durumun aksine olan gelişmeler, Somali de ezici ve yaygın fakirliği, özellikle de kıtlığı yükseltmiştir. Haziran 2011 in sonların- SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım

9 Su Araştırmaları Programı da batılı resmi kurumlara Somali nüfusunun çoğu çok yakın zamanda eğer dünya müdahale etmezse kıtlık sebebiyle can verecektir uyarısında bulundum. Uyarım doğrultusunda çok ikna olunmasa da güç konumundakilere mesajı ileteceğini söz verilmişti. İki hafta sonra dünya, Kenya ve Etiyopya sınır bölgesinde Mogadishi, Dadaab ve Dolow Addo kamplarında yüz binlerce insanın açlıktan ölümüne hazırlıksız yakalanmıştır. Geçici Federal Hükümeti de bu açlık felaketini öngörememiştir. Çok geç kalınmıştı ve bu yüzden Somali de binlerce yaşam mahvolmuştur. Çatışma ve Kuraklık; Engellenen ve Azalan Yardımlar Son iki yılda, merkez bölgelerde ve tüm güney bölgelerde insani yardım El-Şabab örgütü tarafından engellenmiş ve azaltılmıştır. Örneğin, 2009 yılında Somali ye yapılacak insani yardım için 900 milyon ABD doları 2 tahsis edilmiştir yılında ABD doları tahsis edilmiştir yılı rakamı, yılına göre yüzde 19 oranında azalmıştır ve proje sayılarında da azalma gözlenmiştir. UN CAP Somali 2010 yılı ortası değerlendirme raporuna göre, Somali de kurum ve paydaşlarının ulaşabileceği en acil insani ihtiyaçları karşılamak için gözden geçirilmiş olan Somali için Toplu Müracaat 596,1 milyon ABD dolar olarak kaydedilmiştir. Bu rakam asıl ihtiyaç duyulan 689 ABD Dolarının yüzde 13,5 oranında azaltılmış halidir. 25 Haziran dan bugüne, fonun yüzde 56 sına tekabül eden 338,8 milyon ABD Doları, revize edilmiş ihtiyaçlara, 262,3 milyon ABD Doları geriye kalan karşılanmamış ihtiyaçlara karşı kayıt altına alınmıştır yılı için 2010 yılına göre finansal ihtiyaçlar, ABD Doları yani yüzde 11 oranında azdır 4. Somali de ekonomi düzenli olarak asiler, otoriteler, dış askeri müdahaleler ve kuraklık gibi birçok faktörden etkilenmektedir ve ekonomik sistem çökmüş durumdadır yılının sonunda BM, yayılan iç karartıcı durumu bu cümle ile tarif etmiştir; 2009 yılında Somali de müzmin çatışma, ekonomik çöküş ve kuralık şartları insani krizi devam ettirmektedir... Nüfus, yaşam alanını terketmektedir, artan bu durum kırsal bölgelerde zaafiyet oluşturmakta ve yetersiz beslenmenin yayılmasına sebep olmaktadır. Aynı dönemde ülke içinde insanların yurdunu terketme oranı yüzde 16 oranında artmıştır. Gıda ve Fiyat Hiperenflasyonu, Azalan Para Transferi Ekonomik durumun ve şimdiki sonucu öldürücü kuraklığın sebebi, son yıllarda eşi görülmemiş hiperenflasyon ve hızla artan gıda fiyatlarının Somali ekonomisi sarsması ve nüfusunun yaşam standartlarına zarar vermesidir. Örneğin, 2006 yılında 1 ABD Doları 13,000 Somali Şiliniyken, bugün 1 ABD Doları 35,000 Somali Şilinidir. Gıda fiyatları da, Etiyopya askeri müdahalesi ve Mogadişu ve yakın bölgelerin de istila edilmesi sonucu artan hiperenfllasyon ve sonucu olan ekonomik çöküşten etkilenmiştir. Buna ek olarak, Diaspora dan gelen hasılat, normal dönemde yılda 1 milyar ABD Dolardır, ama küresel ekonomik durgunluk nedeniyle yüzde 25 oranında düşmüştür 5. Somali de gıda fiyatları 2007 yılında yüzde oranlarına yükselerek ve 2008 yılında da yüzde oranlarına yükselerek rekor seviyelere ulaşmıştır. Uzun vadeli eğilim ile ülkenin bugün fiyat hiperenflasyonu yüzde üzerindedir. Yemeklik yağ ve şeker gibi temel gıdaların fiyatları önemli bir oranda artarken, 2011 yılında Mogadişu da pekmez ve mısır fiyatları da yüzde 180 ve 107 oranında artmıştır ve bu oran tüm ülkeler a- rasında 2011 yılı için en büyük değerdir Temmuz 2011 tarihinde BM, felaket durumun farkına varmış ve Somali İnsani Koordinatörü, Mark Bowden, Somali 3,7 milyonluk nüfusunun yarısı verilen bilgilere göre güneyde de 2,8 milyon insanın 7 yaşadığı, kıtlığın 8 SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011

10 SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? vurduğu Bakool ve Aşağı Shabelle, ülkenin güney bölgelerinin krizde olduğunu bildirmiştir. BM, yayılan kıtlığın eklediği altı bölge ile -Gedo, Hiran, Aşağı Orta, Orta Shabelle, Bay, Mogadişu, Afgoi IDP koridorunda yaşayan topluluk ve Bakool- olarak genişletmiştir. Ayrıca, Somali de 4 milyon insanın kriz içinde olduğunu ve 750,000 kişinin ölüm tehlikesi taşıdığını belirtmiştir Ağustos 2011 tarihinde, Birleşik Krallık Uluslararası Kalkınma Bölümü, 400,000 çocuğun ölüm tehlikesi içinde olduğunu ve bir milyonun dörtte üçü insanında açlıktan ölmek ile yüz yüze olduğunu ve yarısı çocuklardan ve kadınlardan oluşan onbinlerce insanın açlıktan öldüğünü belirtmiştir 9. Temmuz ve Ağustos aylarında Somali Gıda Güvenliği ve Beslenme Analiz Birimi, güney Somali de 34 adet örnek beslenme ve ölüm oranını temsil eden araştırmaları yürütmüştür. Bu araştırmaların yüzde 30 u yerel nüfus ve ülke içinde yer değiştirmiş dört nüfus grubu arasında yapılmıştır. 24 araştırmanın sonucu kullanılabilir durumdadır. Her bölge için kullanılabilir en güncel verilere dayanan, ortalama GAM (Global Acute Malnutrition) yaygınlığı yüzde 34 ve ortalama Şiddetli Akut malnütrisyon (SAM) yaygınlığı yüzde 15,8 oranındadır. En yüksek akut malnütrisyen, GAM yaygınlığının yüzde 58,3 olduğu Bay da kayıt edilmiştir. Bu bulgular ABD Hastalık Kontrol merkezince onaylanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Ocak ayında bugüne Mogadişu Banadir Hastanesi nde tarafından 4,272 den fazla akut sulu diyare ve kolera vakası bildirildiğini belirtmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, ana ilgilerinin, Mogadişu çevresinde ülke içinde yer değiştirmiş ve yaşa dışı yerleşmiş insanlar arasında ortaya çıkacak yeni hastalıkları izlemek ve saptamak olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca sağlık ajansının yüzde 80 i orta dereceli olmak kaydıyla potansiyel 100,000 kolera vakasına hazırlandığını da belirtmişlerdir 10. Ama unutmamak gerekir ki Somali nin merkez bölgeler gibi birçok bölgesinde, Puntland ve Somaliland gibi, milyonlarca insan kuraklık ve içinde bulundukları fakirlikten etkilenmiştir. Bu yüzden, BM ve hükümet dışı örgütler Deyr de yağış olup olmamasına karşın gelişebilecek benzer beslenme yetersizliği ve kıtlık için hazırlıklar yapmaktadır. Ne olursa olsun, çoğu insan bu sefil durum karşısında sarsılmış ve yayılan fakirlik nedeniyle çiftlik hayvanlarını kaybetmiş, yıllar içinde fiyatlar artmış ve her zaman insani yardıma muhtaç olmuşlardır. Geciken Cömertlik ve Yetersiz Kalan Küresel Sorumluluk Küresel medya, bu felaketin artmasına sebep olan şartların hüküm sürdüğü geçmişe kıyasla Somali nin bu durumunu altını daha çok çizmektedir. Somali için ülkenin içinde ve dışında yürütülen bireysel ve organizasyonlar sıradışı bir kardeşlik dayanışması göstermektedir ve maddi yardımda bulunulmaktadır. Ayrıca, dünya genelinde BM kurumları, hükümet dışı örgütler ve hükümetler, benzer bir şekilde ellerinden geldiğince insani yardımı yapmaktadırlar. Ama bu cömert yardımlar, ölçeği büyük olan bu kıtlık için yeterli olmamaktadır yılı için UN CAP Somali bütçesi, şu anki kıtlık durumu için ABD Doları içermektedir. Bu rakamın yüzde 60,33 ü yani ABD Doları teslim alınmıştır. Geriye kalan yüzde 39,67 lik oran ABD Dolar Türkiye nin öncülük ettiği zengin Batı ve Müslüman ülkeler tarafından bağış yapılmıştır. Aynı zamanda ülke içinden ve dışından Somalililer ve organizasyonları milyonlarca doları açlık çeken kardeşleri için bağışlamışlardır. Ekvator Ginesi ve Gambia başkanları, Gazze yi kuşatan Hamas otoritesi ve Kanada da yaşayan Yahudi topluluğu sırasıyla yaklaşık 1 milyon ABD Doları, 2 milyon ABD Doları, 140,000 ABD Doları, 25,000 ABD doları ve İsveç Mobilya Şirketi Ikea birçok batı ülkesinde de fazla 62 milyon ABD Doları bağışında bulunmuşlardır, yukarıdaki örnekler gibi beklenmeyen yerlerden gelen yardımlar SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım

11 Su Araştırmaları Programı da kayda değer bir miktardadır. Irk, inanç ve siyasete bakılmaksızın dayanışmanın cömert katkıları insanlığın ortak yardımseverliğinin göstergesidir. Buna karşın, bu cömert katkılar on binlerin yaşamını kurtarmak için geç kalmıştır. Farklı ve Yanlış Nüfus Verisi Problemi BM istatistikleri Somali nüfusunu farklı ve kesinlikle yanlış rakamlarla ortaya koymaktadır ki bu değerler bazı dökümanlarda negatif, yıllık büyüme oranı sıfır olarak yeralmaktadır. Bu durumda da birden milyonlarca insan yok sayılmaktadır. Haziran 2004 de yayımlanan BM DESA nın 2003 yılı için 9,891 milyondur. BM İstatistikleri 2005 yılı için Somali nüfusunu 8,228 milyon olarak gösterirken, Dünya Gıda Örgütü 2005 yılı için bu rakamı 6,799 milyon olarak açıklamıştır. BM istatistiklerine gore 2008 yılı için bu rakam 8,926 milyon dur. BM istatistiklere göre 2009 yılı için bu rakam 7,502 milyon dur. BM nin 5 Eylül 2011 UN CAP raporunda 2010 ve 2011 yılları için bu rakam7,502 milyondur. UNHCR nin 2011 yılı için verdiği rakam 9,100 milyondur. Somaliland ve Puntland ın nüfusuna ait rakamlar sırasıyla 3,5 milyon 11 ve 2,4 milyondur 12, sonuçta toplam 5,9 milyondur. Başkent Mogadişu yu da içine alan merkez ve güney bölgelerin nüfusu nedir? Nüfusun 10 milyondan az olması mümkün müdür? Somali nin nüfusunun diasporada bulunan 2-3 milyon insan dışında 16 milyon civarında olması gerekmektedir. Bu rakam azdır ve Somali halkının tahminleri ve içgüdüsel hisleri ile uyum sağlamaktadır. Nüfusa ilişkin rakamlarda varolan belirsizlik problemin önemli bir parçasıdır çünkü bu rakamsal hatalar yokluk çeken ve aç insanları istatistik dışı bırakmaktadır. Ayrıca, bu rakamsal hatalar veya belirsizlikler konu ile ilgili uluslararası toplulukların insani ve kalkınma yardımları koşullarını da etkilemktedir çünkü BM ve diğer dış projeler ve müdahale hesaplamaları bu rakamlara dayanmaktadır. BM nin kıtlıktan etkilenen insan sayısını 4 milyon olarak açıklamıştır, bu rakam gerçeği mi yanıstmaktadır? Bu durum akıllarda soru işareti yaratmaktadır. Bu sorunun cevabı Somali insanlarına ait rakamın doğru ve mantıklı bir şekilde ortaya konması ile sağlanabilecektir. Şüphesiz, bu hesaplamalarda rakamsal olarak büyük oranda Somalili ihtiyacı gözden kaçmaktadır. Doğu Afrika Kapsamında Somali Kıtlığının Boyutunun Gizlenmesi Ne zaman, ciddiyeti ve yaygınlığı gizli tutulan açlık ve kıtlık çeken Somali nüfusunun kıtlık ve kuraklık söz konusu olsa BM ve uluslararası topluluk için Somali ve Doğu Afrika ülkelerini bir araya toplaması ortak bir deneyim 13 haline geldi. Afrika boynuzu özellikle Somali nin nüfus yoğunluğu yağışın az olduğu ve periyodik kuraklıkların yaşandığı yarı kurak-kurak bölgededir. Somali nin zıttı Doğu Afrika ülkeleri daha istikrarlı ve iyi işleyen hükümetleri ile ekonomileri de iyi durumdadır. Nüfuslarını besleyebilmekte ya da kuraklığın üstesinden gelebilmektedir. Bu gerçeğe karşın, BM ve uluslararası toplum, Somali nin ekonomik durumunu göz önünde bulundurmadan, Somali de hüküm süren açlığı, diğer Doğu Afrika ülkelerinin durumu ile aynı boyutta değerlendirmektedir. Örneğin, Birleşik Krallık Uluslararası Kalkınma Bölümü Başkanı Brendan Gormly, Birleşik Krallığa ait Kanal 4 e yaptığı açıklamada Horn of Africa Appeal için ayrılan bütçe 57 milyon pounda yükseltilmiştir, bu paranın sadece yüzde 27 si Somali ye tahsis edilmiştir, geriye kalan yüzde 70 den fazla oranında para Kenya ve Etiyopya ya tahsis edilmiştir yıldır süren acımasız ve bitmeyen iç savaş, yaşanan felaketi etkilemiştir. İç savaş, özellikle başkent Mogadişu, merkez ve güney bölgelerde nüfusun refahına zarar vermiştir. Hükümetin müdahale etmede eksikliği ve insan yapımı felaket ve doğal felaketlerdir. Tekrarlanan şiddetli kuraklıklar, kırsalda yaşayan halkın 10 SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011

12 SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? beslediği hayvanların katlolmasına sebep olmuş ve çiftçilerin kendi gıdalarını üretmesini imkansız hale getirmiştir. Yukarıda belirtilen şartlar çerçevesinde, yaygın ve akut felaket, kıtlık yayılımı, Somali de yaşayan çoğu insan ve Somali ile endişesi olan herkes tarafından kaçınılmaz ve beklenen bir durumdu. Uzun süredir devam eden bu durum Somali nüfus büyümesini yavaşlatmakta ve katletmektedir ve sürekli meydana gelen politik ve doğal kuraklığın sebep olduğu yıpratıcı ve yaygın kıtlık sürekli meydana gelen toplu ölümler, yıkım, yer değiştirme, mültecilerin göçü ulusun varlığını tehlikeye atmaktadır. Siyasi Kuraklığın İçeriği Somali de süregelen siyasi kuraklık, görülmemiş kıtlık durumu Somali de yıpratıcı ve yaygın fakirliği ortaya koymaktadır. Siyasi kuraklığın içeriği aşağıda sıralanmıştır; Geçim sağlayan, üretken ve verimli iş gücü olan on binlerce genç ve çocuk işçi silahlar, kıtlık ve hastalıklar nedeniyle ölmüş veya sakat kalmıştır. Ulus genelini, refahını, yer değişimi, milyonlarca insanın temel geçim haklarından mahrum edilmiş veya elinden alınması, güney/merkez bölgelerde, doğrudan veya dolaylı Puntland, Somaliland ve Kenya nın Kuzeydoğu Bölgesinde bulunan etnik Somali nüfusu ve Etiyopya Somali bölgesini etkilemektedir. Somali ye bağlı olan söz konusu beş ekonomi birbiri ile doğrudan bağlantılıdır. Somali ve komşu ülkelerin ekonomisinin bağlı olduğu Mogadişu da bulunan Bakaraha Pazarı ilk yılları arası süren Etiyopya askeri müdahalesinde yıkılmıştır. İkinci olarak da El-Şabab/Geçici Federe Hükümet/Amisom tarafından yıkılmıştır. Bu yıllar boyunca insani kurtarma yardımına tabi olma milyonlarca mülksüz insanın hazıra konması, kendini idame etmeyi, tarım ve hayvan yetiştiriciliği gibi üretken meslekleri bırakmasına neden olmuştur. Aşırı El-Şabab hareketi, ticareti kısıtlamış, haraca kesme, kontrolleri altındaki şiddetli kıtlık yaşayan güney bölgesinde, uluslararası insani kurtarma ve kalkınma yardımını yasaklamıştır. Son yirmi yıldır yönetimde olan savaş ağaları veya göstermelik geçici hükümetler, Mogadişu şehrinde barış ve güvenliği sağlamak bir tarafa mevcut insan yapımı felaket ve doğal felaketin üstesinden gelmek veya azaltmak için herhangi bir müdahalede bulunmamışlardır. Yağış oranlarının azalması, yeraltı suyunun azalması, tarım ürünlerinin, meraların azalması, fauna ve floranın yok olması, kömür ihracına bağlı olarak ağaçların kesilmesi gibi faktörler çölleşme ve yoğun çevresel bozunmaya sebep olmuştur ve bu durum umursanmamıştır. Aşirete olan bağlılık, odak çıkarlılığı, farklılıklar, fırsatçılık, atıllık, hizipçilik gibi toplumsal sorunların çözülmesi hususundaki Somali lider elitlerinin dikkat çekici başarısızlığının yanı sıra, vatanseverlik duygusunu yaratılması ve ulusal siyasi kuruluşların oluşturulmasında da başarısız olmuşlardır. Tüm bu başarısızlıklar yıkılmış olan devletin yeniden inşa edilmesi önündeki en büyük engeller olarak görünmektedir. Ülkede özellikle sınır bölgeleri olan Galgadud, Hiiran, Bakool ve Aşağı Jubba da komşu devletlerin finansı ve desteği ile Somali militanları tarafından tampon bölge savaşları gerçekleştirilmektedir. Bu durumun komşu ülkelerin güvenliği sağlamak dışında bir amacı bulunmamaktadır ancak insanların acı ve ızdıraplarına son vermekten uzak bir şekilde çatışmalar nedeniyle yüzlerce insan hayatını kaybetmekte, kitlesel mülk imhaları gerçekleşmekte onbinlerce insan yurtsuz kalmaktadır. Bosna Hersek, Liberya, Siera Leona ve Doğu Timor da sorunları çözebilmiş ol- SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım

13 Su Araştırmaları Programı malarına rağmen, şu ve bu sebepten dolayı 1992 yılında itibaren uluslararası toplumun çeşitli müdahaleleri Somali deki sorunları ve daha sonra ortaya çıkan faciaları çözmekte başarısız olmuştur. Geçici Federal hükümet ve diğer Somali otoritelerin birbirleriyle savaşmasının engellemek amacıyla uygulanan silah ambargosuna rağmen, silahlar savaş ağalarından, uluslararası toplumun ve El-Şabab ın bazı üyelerinin silah veya müttefiklerine silah alımı için verdiği finans desteği aracılığıyla sağlanmaktadır. Uluslararası toplum Somali deki krizleri çözmeyi umursamaz bir tavır takınmaktadır, kökten çözüm çabalarının yerine ölümcül çevreleme politikası uygulayarak sorunu Somali sınırları içerisinde tanımlamakta ve böylece Somali nin komşularını korumaktadır. Bu doğrultuda yüze yakın ülke uluslararası iletişim grubuna katılmışlar ya da şu veya bu şekilde benzer inisiyatiflere dahil olmuşlardır. Ayrıca çevrime politikasının bir parçası olarak Çin, Rusya, Hindistan gibi ülkeler Somali karasuları içerisinde gerçekleşen korsanlık faaliyetleri ile mücadele etmek amacıyla donanma göndermektedirler. Somali nüfusunun büyük bir kısmını etkileyen mevcut beklenmeyen kıtlık sadece kuraklığa bağlanmamalıdır. Felaket boyutundaki kıtlığın neden olduğu yıkıcı sonuçların tamamı aşağıda listelenen insan kaynaklı siyasi kıtlıktan kaynaklamaktadır. Son yirmi yıllık süreçte, bu insan kaynaklı sorunlar Somali ulusunun güç ve refahını tüketmiş; kurumlar, değerler ve mülkler korunamamış; bugün ulusunu üretici gücü olabilecek yüz binlerce kişilik genç nüfus hayatını kaybetmiş; para, hayvan, tarım ürünü ve hesaplanmayacak o- randa geçim kaynağı heba edilmiştir. Birleşmiş Milletlerin Ölümcül Somali yi Çevreleme Politikası Aşağıdaki tablo benim Somali yi kilitleyen BM nin çevreleme politikası adını verdiğim ve kaldırılmazsa bir ulus devlet olarak ortadan kalkmasına neden olacak, Somali yi ve insanlarını esir eden siyasi kuraklığı göstermektedir. Birleşmiş Milletler in Somali yi Çevreleme Politikası Tablosu Uluslararas Temas Grubu BM Güvenlik Konseyi BM Somali Siyasi Ofisi Afrika Birli i IGAD (Hükümetler aras Kalk nma daresi ) Geçici Federal Hükümeti & AMISOM Afrika Birli i Somali Misyonu Puntland Galmudug Kuzey Galgadud Himan & Heb Güney Merkez: A- abab Somalilan d Ülkeler ve Uluslararas Örgütler 12 SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011

14 SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? Diyagramda, dikdörtgen biçiminde temsil e- dilen Al-Şabab tarafından kontrol edilen merkezi ve güney bölgelerinin Mogadişu ile bağı olmadığına, ancak dış ülkeler ve uluslararası örgütlerle bağına bakınız. Yönetişim sistemi ya da modeli ilginçtir. Bu Somali nin ulusal sistemi değildir. BM nin Somali deki krizi aşmak için ortaya attığı bir yol değildir. Afrika Birliği tarafından sorunu çözmek için ortaya atılan, IGAD, AMİSOM ya da asker katkısında bulunan Uganda ve Brundi nin, sıklıkla Somali hakkında karar alan ancak uygulamayan Uluslararası Temas Grubu nun ilan ettiği bir ilke değildir. GFH insani ve maddi kaynaklara, güvenlik güçlerine sahip değildir ve yukarıda sayılan dış aktörlere bağımlıdır. Ancak şu an ülkedeki sorunun çözümünde, ülkeyi istikrarlı hale getirmede ve yeniden inşa etmede mutlak sorumluluğu ve hesabı kimse üzerine almamaktadır. Uluslararası kamuoyu GFH yi bağımsız olarak görevlerini yapabilmesi için planlar yapmasına yeterli alan bırakmadan suçlamaktadır. Tablo Somali nin nasıl parçalara ayrıldığını göstermektedir. Baş (Mogadişu ve GFH) vücuttan ayrılmış ve en az 109 ülkenin ilgi alanına girmekte, karın bölgesi ve kolların da (Somaliland, Puntland, Galmudug, Himan ve Hebve merkezi /güney bölgeler) baş ile kemik, tendon, sinir, organ, kas gibi (sosyal, hukuki, ekonomik ya da idari bağ) parçalarla hiçbir bağlantısı yoktur. Bu durum et yiyici hayvan ve böceklerin saldırısına uğramış bir cesedi anımsatmaktadır. Bu BM ve uluslararası toplum tarafından tanınan Somali hükümetidir. Bu, benim başta batı güçleri ve onların uzantısı olan BM yoluyla uluslararası toplum tarafından Somali nin içine bırakıldığı siyasi çıkmaz ve ölümcül çevreleme politikası ile kastettiğim şeydir. Bu ölümcül çevreleme politikası uluslararası toplum ve BM tarafından bilinçli olarak mı yoksa tesadüfen mi yaratılmıştır? İkisinden de bir parça olduğunu düşünüyorum. Somali çatışması uzun zamandır devam etmektedir. U- luslararası toplum arasında müdahalede bulunmuş ancak müdahale politikasının kötü planlanması nedeniyle başarısız olup geri çekilmişlerdir. Uluslararası toplum düş kırıklığına uğradıktan sonra Somali yi yaklaşık on yıl boyunca yok saymış ve Irak, Bosna, Doğu Timor, Liberya, Sierra Leone, Afganistan ve yeniden Irak olmak üzere başka önemli işlere girişmişlerdir. Dünya ticaret merkezine teröristler tarafından 9 Eylül 2001 de yapılan saldırı ile teröre karşı savaş başlamış ve ABD başkanı Bush Somali yi bu savaşın hedef tahtalarından biri haline getirmiştir. Bunun sebebi ise Bush yönetiminin Kenya ve Tanzanya daki ABD büyükelçiliklerinin 1998 yılında bombalanmasının arkasında Somali de büyüyen İslami köktendinci grupların da rolü olduğunu düşünmesidir. Daha sonra 2006 da Başkan Bush teröre karşı savaş kapsamında Somali ye doğrudan müdahaleler ve çevreleme politikasını başlatmıştır. Somali ye dönük yukarıda bahsedilen öldürücü çevreleme politikasının temsil ettiği teröre karşı savaş sessiz ve edilgen bir şekilde uygulanmaktadır. Fakat Somali deki kargaşanın ve Bush un bu duruma karşı geliştirdiği politikaların sonucu olan talihsiz durum adaletsizdir ve dünyada uygulanan kötü politikaları sona erdirilmesine dair büyük sözler veren Obama yönetimi tarafından da uygulanmaya devam edilmektedir. Yukarıda bahsedilen Geçici Federal Hükümeti ağına düşüren çevreleme çalışabilir bir sistem değil, öldürücü bir sistemdir. Ne Somali Geçici Federal Hükümeti ne uluslararası toplum ne de BM bu sistemi çalıştıramaz. Bu nedenle Geçici Federal Hükümeti eleştirmek a- dil bir tavır olamaz. Çünkü yerleştirilmiş olan modelde ipler yüzden fazla ülkenin ve BM nin elindedir ve çevreleme kaldırılmadığı sürece bu karmaşık durumdan çıkılması imkansızdır. Bu sabit modelin kaldırılması ve yeni, çalışabilir bir sistemle değiştirilmesi gerektiren köklü bir ihtiyaç bulunmaktadır. SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım

15 Su Araştırmaları Programı Türkiye Ölümcül Çevreleme Politikasında Bir Gedik Açmıştır Türkiye başbakanı Erdoğan ın tarihi bir kararla Mogadişu yu ziyaret etmesi, arkasında kalan Somali nin yok olduğu ölümcül çevreleme duvarında bir gedik açmıştır. Aynı zamanda 18 Ağustos ta İstanbul da İslam Konferansı Örgütü nü toplayarak bugüne kadar çekingen kalan Arap ve Müslüman ülkelerin ölüm kalım durumundaki Somali halkına yardım etmelerini ve Türkiye nin 150 milyon dolarlık katkıda bulunduğu toplam 350 milyon dolar yardımda bulunmalarını sağlamıştır. Ayrıca, birçok hızlı insani ve kalkınma yardımlarını sağlama konusunda söz vermiştir. Bunlar; a) Harap durumdaki Martino Hastanesi nin rehabilite edilerek gerekli donanımın sağlanması ve doktor ve hemşire ihtiyacının karşılanması, b) Havaalanından başkanlık sarayına giden sağlıksız karayolunun yeniden inşası, c) 500 Somalili öğrenciye burs sağlanarak Türk uçaklarıyla Türkiye ye ulaşımının sağlanması, d) önemli miktarda insani yardımın devamının sağlanması vb. 100 ülkenin hiçbiri (Uluslararası Temas Grubu, Birleşmiş Milletler veya Güvenlik Konseyi altında birleşen Afrika Birliği, AB, Arap Birliği, Avrupa Ekonomik Bölgesi, Kuzey Amerika vb.) Somali yi çevreleme politikasını umursamaz ve yukarıda bahsedilen acil hayati kalkınma projelerine benzer hiçbir şey yapmazken Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti nin başkanı Erdoğan bunları birkaç hafta içinde başarmıştır. Esasen Başbakan Erdoğan sadece ölümcül çevreleme duvarında delik açmakla kalmamış, aynı zamanda cesaretsiz, zincirlenmiş ve durgunlaşmış Somali politikasına yeniden hayat öpücüğü vermiş ve harekete geçirmiştir. Tebrikler cesur Erdoğan! Somali halkı sana ve halkına büyük bir teşekkür borçludur. Diğer kardeş Müslüman liderler, başbakan Erdoğan ın uzayan çatışmalar, kitlesel açlık ve kıtlık döngüleri, yaygın yoksulluk, bölünmüşlük ve işleyen bir merkezi hükümetin yokluğunu yaşayan Somali milletine yardım götüren örnek davranışlarını örnek almalıdırlar. Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan rakamlara göre şimdiye kadar sağlanan dolarlık uluslararası fonun yarıdan fazlasını 350 milyon dolarla İslam Konferansı Örgütü sağlamıştır. İKÖ nin daha fazla fon sağlamış olması zengin batılı ülkelerin mevcut ekonomik darboğazdan kaynaklanmakta olabileceği düşünülebilir. Somali deki Ölü Sayısının Bilinmemesi Ve Umursamazlık BM ve uluslararası STÖ ler, 1992 deki büyük kıtlıkta Ölüm Üçgeni olarak adlandırılan Bay, Bardera ve Jilib de ciddi kuraklığın sebep olduğu ve daha da şiddetlenen hizipçi siyasi çatışmalar nedeniyle masum insanın öldüğünü hesaplamışlardır. Ancak o zamandan beri, açlığa/kıtlığa ve salgınlara neden olan hafiflemeyen çatışmalar ve tekrar eden ciddi kuraklık milyonlarca insanın ölümüne yol açmasına karşın BM ve diğer ajanslar tarafından hesaplanan ve yayınlanan hiçbir rakam bulunmamaktadır. Aynı sıralarda diğer ülkelerde çatışma ve doğal afetler nedeniyle ölen insanların sayısı BM ve uluslararası STÖ ler ve ilgili hükümetler tarafından kamuoyuna duyurulmuştur. Neden Somali deki ölü sayısı hesaplanmamakta ve yayınlanmamaktadır? Bununla birlikte, dünyanın diğer bölgelerinde insanlığa karşı suç işleyenler adalet karşısına çıkarılmakta iken BM Güvenlik Konseyi ve diğer uluslararası adalet kurumları Somali de insanlığa karşı suçlar ve insan haklarının çiğnenmesi sorunlarına neden işaret etmemekte ve Somalili ve yabancı sanıklara karşı sessiz kalmaktadır? Kim Suçlanmalı? Bence, yukarıda da işaret edildiği üzere suçlamalar hem Somalililere hem de uluslararası topluma yöneltilmelidir. Somalililer ki ülkenin sorunlarını uzun zaman önce çözemeyen yönetici eliti kastediyorum. Ulusal sorumluluklarını yerine getirmemiş olmalarına karşın uluslararası toplum, diğer başarısız ülkelere de yaptığı üzere Somalililere de yardım etme- 14 SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011

16 SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? liydiler. Ancak açık bir şekilde bunu yapmakta başarısız oldular. Buradan, suçlama sorunun parçaları olmaları ve sorunu çözme konusundaki başarısızlıkları nedeniyle her iki tarafa da yöneltilmelidir. Örneğin; Somali milletini etkileyen, sonu gelmeyen çatışmalar ve insan hakları ihlalleri, insani felaket ve sefaletler konusunda Somalililer ve yabancılar tarafından her zaman yorumlar yapılmıştır. İnsanlığa karşı suç kavramının jeopolitik kaygılarla kullanıldığı iddiasında bulunan Somalili bir akademisyene göre askeri ve siyasi gücün tüm aktörler tarafından fakir insanlara karşı vurdumduymazca kullanılması yıkıcı bir kıtlık üretmiştir 15. Öte yandan, yabancı bir akademisyen, nedenini El-Şabab hareketine bağladığı bu kıtlığı insanlığa karşı bir suç olarak tanımlamaktadır. 16 Başka bir Somalili akademisyen ise El-Şabab ı, a) uluslararası insani yardımlara, b) Somalili bireylerin ve ajansların ve c) TFG nin, kitlesel kıtlığın vurduğu kontrollerindeki insanlara insani yardım ve kalkınma yardımlarının gönderilmesine engel olarak güney Somali deki mevcut ölümcül kıtlığa büyük ölçüde katkıda bulunduğu için suçlamaktadır 17. Ek olarak, El Cezire BM yi durumu örtbas etmeye çalışmakla eleştirmektedir. İnce Siyasi Bulutları Cesaretlendirmek Somali milletinin fiziki, maddi ve manevi refahını tüketen 20 yıllık uzun bir siyasi kıtlık döneminden sonra, mevcut yaygın ölümcül açlığa karşın son aylarda yağıp yağmayacağı belli olmayan bazı ince olumlu bulutlar ortaya çıkmıştır. Örneğin: - Önceki TFG başbakanı Sayın Abdullahi Farmagio nun kısa ömürlü (altı ay) kabinesinin göstediği güven duygusu, milli gurur ve göreceli olarak daha iyi performans, başbakan Prof. Abdiweli M. Ali Gas ın hükümetinde de aynı şekilde yer almaktadır. - Ülkenin içinde ve dışında, Somali halkının arasında milliyetçiliğin ve yurtseverliğin ortaya çıkmasının sinyalleri ve krizimizin çözülmesinin bizim öncelikli sorumluluğumuz olduğu ve dış aktörlerden beklenemeyeceği ve umulamayacağı artan bir şekilde farkedilmektedir. - TFG nin Mogadişu daki kontrol alanının AMISCOM desteği ile genişlemesi tarihi itibariyle El-Şabab savaşçılarının Mogadişu nun büyük bir kısmından geri çekilmesi. - Devlet Başkanı Şeyh Şeirf in Puntland ın bölgesel başkenti Garowe yi başkanlığı almasından üç yıl sonra ziyaret etmesi ve Puntland liderleri ve halkı ile ilişkileri onarması daha önce atılması gereken iyi adımlar olup, diğer bölgelerde de benzeri adımların atılması gerekmektedir. - Bazı Somalililer kendilerini dışlanmış hissetseler de TFG nin kalan ömründe üstleneceği görevlerinin onaylanması ve Yüksek Danışma Toplantısı nın yabancı başkentler yerine Mogadişu da düzenlenmesi. - Türkiye Başbakanı nın Mogadişu ya yaptığı tarihi ziyaret ve hükümetinin Somali ye, özellikle Mogadişu ve bağlı bölgelerine, diğer bölgelere de yayılması umulan ö- nemli insani ve kalkınma yardımları önermesi ve - İkinci Yüksek Danışma Topantısı nın Garowe, Puntland da yapılmasının planlanması. Bu cesaretlendirici bulutlar yağmur getirecek mi? Politikalar bütünlüklü ve proaktif biçimde gözden geçirilmeden ve değiştirilmeden, Somali yi çevreleme politikası ya da mevcut karışıklıktaki uzun politik kıtlığı uzaklaştırmak için bu yağmurlar yağmayacaktır. Yağacağını umut edelim. SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım

17 Su Araştırmaları Programı Somali Geçici Federal Hükümeti ne (GFH) Öneriler - Acı gerçekle yüzleşmek gerekirse GFH nin üzerine kurulduğu yönetişim modeli şu an için çalışmamakta, gelecekte de çalışması beklenmemektedir. Alternatif bir sistemi düşünmek ve bununla ilgili sonuca ulaşmak zorunludur. - İnkar edilemez bir diğer gerçek ise kendi ulusal ordumuzu ve güvenlik güçlerimizi kurmadan ne barış ve güvenliği tesis edebiliriz ne de bağımsızlığımızı ve de egemenliğimizi sağlayabiliriz. Öyleyse, şu andan başlamak üzere ülke içerisinde en azından sıradan askerlerin eğitimine ve gelişmiş ve yarı gelişmiş dost ülkelerde ise askeri öğrenci ve subayların eğitimine başlayalım. - Türk hükümetinin önemli siyasi istek ve desteğinden yararlanmak ve güvenlik güçlerimizi, sivil kurumlarımızı ve sosyoekonomik yeniden yapılanmamızı anlaşmalar yoluyla sağlamak için Arap hükümetlerine başvuralım. Çünkü mali, ekonomik ve teknik anlamda bu yönde istekleri bulunmaktadır (örneğin Türkiye). - Yeni kurulacak Somali nin bir parçası olacaklarına dair gerçek ve güvenilir sözler vererek ve onları teşvik ederek El-Şabab ın uzlaşmasını ve çatışmaları durdurmasını sağlamak. Eğer reddederlerse ülkenin neresinde olursa olsun onlara karşı koymak için kendi planlarınızı yapınız. - Tabandan tepeye katılımcı demokrasiyi ve tabanı oluşturan halkı güçlendiren ve onlara danışan ademi-merkeziyetçi yaklaşımı proaktif biçimde destekleyin. Kırsal bölgeleri, barışın inşasında ve uzlaşmada oynayacakları roller ile birlikte ülkenin yeniden inşası ve devletin yeniden yapılandırılması ve son iki yıl süresince havada kalan tabandan tavana faaliyetlerin üst düzey yaklaşımla bağlantılandırılması, - - Ulusal ve ortak çıkarları kişisel ve grup çıkarlarının üzerinde tutun ve tüm faaliyetlerinizde adil, şeffaf ve hesap verebilir olun. BM ye ve Uluslararası Topluma Öneriler - Uluslararası toplum (Somali ile ilgilenen devletler) kendi arasında yarışmayı ve çatışan politikalar izlemeyi durdurmalı ve harap durumda bulunan Somali ye yardım politikalarını uyumlulaştırmalıdır. - Mümkün olan en kısa zamanda Somali nin uzun zamandır maruz kaldığı Mogadişu duvarları içine sıkıştıran ölümcül çevreleme ve yok sayma politikası ve mevcut yönetişim modeli (TFG modeli) gözden geçirilmeli ve terk edilmelidir. Yeni bir insancıl, istikrar sağlayıcı, proaktif, Somali nin yeniden inşası ve bütünleşmesine yardımcı olacak ve böylece herkes için kazan-kazan sonucu doğuracak bir politika izlenmelidir. - Somali güvenlik kuvvetlerinin kurulmasına başlanmalıdır. Çünkü barış sağlayıcı ve zorlayıcı geçici yabancı güçlerin yerini alacak eğitimli ve donanımlı milli güçler olmadan Somali de güvenlik ve egemenlik sağlanamaz. - El-Şabab sorununu görmezden gelme ve göz yumma politikasını durdurun ve daha fazla ertelenmeden bu kötü huylu sorunun ortadan kaldırılması ve bununla mücadele edilmesi için El-Şabab kontrolündeki bölgelerde Somali geçici federal hükümeti ile koordineli bir şekilde çalışın. - Korsanlara yönelik meslek kazandıran ve iş alanı yaratan projeler sağlayın. Bu sayede onlar da korsanlık faaliyetlerine son vereceklerdir. - Yoksayma ve çevreleme politikası devam ettiği sürece Somali halkı açlık, yoklu ve salgınlara maruz kalmaya devam edecek, ülke sonsuza kadar bölünecek ve aşırılıkçılık güçlenecektir. Öyleyse, şu an harekete geçmek ve paradigmayı doğru ve etkili bir şekilde değiştirmek bir zorunluluktur. 16 SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011

18 SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? DİPNOTLAR 1 CAP Somalia CAP Somalia HUmanitarian Exchange Magazine, Humanitarian Exchange Magazine, a.g.e, 2009, 6 World Banks Food Price Watch, August UN OCHA, Somalia, 20/07/ UN FSNAU, 05/09/ UN On 5/9/ Everard, WHO görevlisi, August19, Source: Somaliland Republic country profile 12 Source: Puntland State of Somalia 13 Source: Puntland State of Somalia 14 Channel 4 News 31 August Prof. Abdi I Samatar, August 01, 2011 Article in Aljazeera 30/7/ Prof. Jens David Ohlin. of law at Cornell Law school comments at CNN 12/8/ On 6/9/2011 Hassan Shire of chief East Africa Human Rights organisation based in Uganda in an interview with UNTV senior Correspondent Abdisalam Harari SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım

19 AKADEMİK KADROSU Su Araştırmaları Programı YAKLAŞAN SEÇİM ÖNCESİ TUNUS TA SİYASAL DENKLEMLER Hasan Kanbolat Prof. Dr. Hayati Aktaş Doç. Dr. Veysel Ayhan Doç. Dr. Mehmet Şahin Doç. Dr. Harun Öztürkler Doç. Dr. Özlem Tür Habib Hürmüzlü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Dr. Neslihan Kevser Çevik Dr. Didem Danış Dr. Jale Nur Ece Dr. İlyas Kamalov Dr. Bayram Sinkaya Dr. Süreyya Yiğit Av. Aslıhan Erbaş Açıkel Volkan Çakır Bilgay Duman Ogün Duru Noyan Gürel Selen Tonkuş Kareem Oytun Orhan Sercan Doğan Nebahat Tanriverdi Selen Tonkuş Kareem Uğur Çil Nazlı Ayhan Leyla Melike Koçgündüz Göknil Erbaş Aslı Değirmenci Jubjana Vila Mavjuda Akramova Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden Dr. Seyfi Kılıç Kamil Erdem Güler Çağlayan Arslan DANIŞMA KURULU Başkanı Trabzon Temsilcisi, KTÜ Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Danışmanı, Ortadoğu - Abant İzzet Baysal Üniversitesi Danışmanı, Ortadoğu - Gazi Üniversites Danışmanı, Ortadoğu Ekonomileri - Afyon Kocatepe Üniversitesi Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Danışmanı, Ortadoğu Danışmanı, Ortadoğu - Ahi Evran Üniversitesi Danışmanı, Ortadoğu Danışmanı, Ortadoğu - Galatasaray Üniversitesi Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği Danışmanı, Avrasya Danışmanı, Ortadoğu - Atatürk Üniversitesi Danışmanı, Avrasya Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku Danışmanı, Afrika - Antananarivo (Madagaskar) Temsilcisi Uzmanı, Ortadoğu Yönetici Editörü İzmir Temsilcisi Erbil (Irak) Temsilcisi Uzmanı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler Uzman Yardımcısı, Karadeniz Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı Uzman Yardımcısı, Su Araştırmaları Programı Uzman Yardımcısı, Su Araştırmaları Programı 18 Dr. İsmet Abdülmecid Irak Danıştayı Eski Başkanı Prof. Dr. Hayati Aktaş Karadeniz Teknik Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Hasan Alsancak BP & BTC Türkiye, Enerji Güvenliği Direktörü Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahat Andican Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Dorayd A. Noori Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı Prof. Dr. Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Arslan İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü Başar Ay Türkiye Tekstil Sanayi İşveren Sendikası Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa Aydın Kadir Has Üniversitesi Rektörü Doç. Dr. Ersel Aydınlı Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri Doç. Dr. Veysel Ayhan Ortadoğu Dan., Abant İzzet Baysal Üni., Uluslararası İlişkiler Böl. Prof. Dr. Hüseyin Bağcı ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Itır Bağdadi İzmir Ekonomi Üni. Öğretim Gör., Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği Böl. Prof. Dr. İdris Bal TBMM 24. Dönem Milletvekili Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Müh. Bölüm Başkanı Kemal Beyatlı Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı Barbaros Binicioğlu Ortadoğu Danışmanı Prof. Dr. Ali Birinci Polis Akademisi Doç. Dr. Mustafa Budak Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı E. Hava Orgeneral Ergin Celasin 23. Hava Kuvvetleri Komutanı Volkan Çakır Danışmanı, Afrika Doç. Dr. Mitat Çelikpala Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya İstanbul Şehir Üniversitesi Rektörü Dr. Didem Danış Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü Prof. Dr. Volkan Ediger İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü Prof. Dr. Cezmi Eraslan Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Çağrı Erhan Ankara Üniversitesi ATAUM Müdürü, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Ortadoğu Dan., Ahi Evran Üni., Uluslararası İlişkiler Böl.Başkanı Dr. Amer Hasan Fayyadh Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı Av. Aslıhan Erbaş Açıkel Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku Cevat Gök Irak El Fırat TV Türkiye Müdürü Mete Göknel BOTAŞ Eski Genel Müdürü Osman Göksel BTC ve NABUCCO Koordinatörü SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım 2011 Rapor No: 79, Ekim

20 M ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ SOMALİ NİN AÇLIK FELAKETİ: SİYASİ KURAKLIK MI YOKSA DOĞAL AFET Mİ? Timur Göksel Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Habib Hürmüzlü Ortadoğu Danışmanı Numan Hazar Emekli Büyükelçi Doç. Dr. Pınar İpek Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Tuğrul İsmail TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. İlyas Kamalov Avrasya Danışmanı Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Selçuk Karaçay Vodafone Genel Müdür Yardımcısı (Türkiye) Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Şaban Kardaş TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek, Kırgızistan) Prof. Dr. Erol Kurubaş Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Talip Küçükcan Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Arslan Kaya KPMG, Yeminli Mali Müşavir Dr. Hicran Kazancı Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi İzzettin Kerküklü Kerkük Vakfı Başkanı Doç. Dr. Mustafa Kibaroğlu Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa Bağdat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahir Nakip Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tarık Oğuzlu Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Çınar Özen Ankara Üniversitesi, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Murat Özçelik Türkiye Cumhuriyeti Bağdat Büyükelçisi Doç. Dr. Harun Öztürkler Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üni. İktisat Bölümü Dr. Bahadır Pehlivantürk TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Victor Panin Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya) Doç. Dr. Fırat Purtaş Gazi Üni. Uluslararası İlişkiler Bölümü TÜRKSOY Genel Sekreter Yard. Prof. Dr. Suphi Saatçi Kerkük Vakfı Genel Sekreteri Ersan Sarıkaya Türkmeneli TV (Kerkük, Irak) Dr. Bayram Sinkaya Ortadoğu Danışmanı, Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. İbrahim Sirkeci Regent s College (Londra, Birleşik Krallık) Dr. Aleksandr Sotnichenko St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Zaher Sultan Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı Dr. Irina Svistunova Rusya Strateji Araş. Merk Türkiye-Ortadoğu Araş. Masası Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Şahin Ortadoğu Danışmanı, Gazi Üni. Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Mehmet Şüküroğlu Enerji Uzmanı Doç. Dr. Oktay Tanrısever ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Erol Taymaz ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı (KKTC) Prof. Dr. Sabri Tekir İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Dr. Gönül Tol Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü (ABD) Doç. Dr. Özlem Tür Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü M. Ragıp Vural 2023 Dergisi Yayın Koordinatörü Dr. Ermanno Visintainer Vox Populi Direktörü (Roma-İtalya) Dr. Umut Uzer İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Prof. Dr. Vatanyar Yagya St. Petersburg Şehir Par. Milletvekil, St. Petersburg Üni. (Rusya Fed.) Dr. Süreyya Yiğit Avrasya Danışmanı ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU Meliha Benli Altunışık Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bülent Aras Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi İlker Aytürk Bilkent Üniversitesi Recep Boztemur Orta Doğu Teknik Üniversitesi Katerina Dalacoura Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) F. Gregory Gause Vermont Üniversitesi (ABD) Fawaz Gerges Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık ) Ahmet K. Han Kadir Has Üniversitesi Raymond Hinnebusch St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık) Rosemary Hollis City Üniversitesi (Birleşik Krallık) Bahgat Korany Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) Peter Mandaville George Mason Üniversitesi (ABD) Emma Murphy Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU 22 Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Hasan Kanbolat Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Rapor No: 79, Ekim 2011 ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Başkanı Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dan., Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Böl. Başkanı SU ARAŞTIRMALARI PROGRAMI Rapor No: 9, Kasım